erdheim-chester hastalığı ne demek?

Erdheim Chester hastalığı ya da ECD, nadir rastlanan bir hastalık. Akyuvarın histiosit denilen özel bir türünün ya da makrofaj dokunun anormal çoğalması ile ayırt edilir. İlk kez, 1930 senesinde Amerikan patolog William Chester tarafından fark edilmiştir.¹(Teknik olarak, bu hastaklık Langerhans hücreli olmayan histiositozis olarak adlandırılır.) Hastalık, 2016 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından histiositik neoplazm olarak ilan edildi.² Başlangıcı tipik vakalarda olarak orta yaşta görülür Hastalık, lipid yüklü makrofajların, çok çekirdekli dev hücrelerin, kemik iliğinde inflamatuar bir lenfosit ve histiyosit sızıntısına ve uzun kemiklerin genelleştirilmiş bir sklerozuna sebep olur.³

Belirti ve semptomlar

ECD hastalarında uzun kemik tutulumu neredeyse kesindir ve doğası gereği bilateral ve simetriktir. Vakaların %50'sinden fazlasında bir çeşit iskelet dışı tutulum vardır. Bu böbrek, deri, beyin ve akciğer tutulumunu içerebilir ve daha az sıklıkla retroorbital doku, hipofiz bezi ve kalp tutulumu gözlenir.⁴

Kemik ağrısı, ECD ile ilişkili tüm semptomların en sık görülenidir ve esas olarak alt uzuvları, dizleri ve ayak bileklerini etkiler. Ağrı genellikle hafif fakat kalıcı ancak dayanılabilir olarak tanımlanır. Egzoftalmi bazı hastalarda ortaya çıkar ve genellikle iki taraflı, simetrik ve ağrısızdır ve çoğu durumda kesin tanıdan birkaç yıl önce ortaya çıkar. Adrenal boyut ve infiltrasyondaki morfolojik değişiklikler gibi,⁵ tekrarlayan perikardiyal efüzyon da bir belirti olabilir.⁶

1996'da Veyssier-Belot ve arkadaşları tarafından 59 adet vaka gözden geçirilmiş ve aşağıdaki semptomların ortaya çıktığı saptanmıştır, semptomlar sıklık sırasına göre bildirilmiştir:⁷

Kemik ağrısı
Retroperitoneal fibroz
Diyabet şekeri
Egzoftalmi
Ksantomlar
Nörolojik bulgular (ataksi dahil)
İnterlobüler septal ve plevral kalınlaşmanın neden olduğu dispne
Böbrek yetmezliği
Hipopituitarizm
Karaciğer yetmezliği

Tanı

Radyolojik osteoskleroz ve histolojik ana tanısal özelliklerindendir. ECD'nin nadir olması ve onu LCH(Langerhans cell histiocytosis)'den ayırma ihtiyacı nedeniyle tanı genellikle zor olabilir. Nörolojik görüntülemeden bir tanı kesin olmayabilir. T2 ağırlıklı görüntülerde simetrik serebellar ve pontin sinyal değişikliklerinin varlığı ECD'nin tipik özelliği gibi görünse de ayırıcı tanıda multipl skleroz(MS) ve metabolik hastalıklar da düşünülmelidir.⁸ ECD, ekzoftalminin yaygın bir nedeni değildir, ancak biyopsi ile teşhis edilebilir. Ancak, tüm biyopsiler gibi bu da sonuçsuz olabilir.⁹ Video yardımlı torakoskopik cerrahi, tanısal doğrulama için ve ayrıca tekrarlayan perikardiyal sıvı drenajının terapötik olarak rahatlatılması için kullanılabilir.¹⁰

Histoloji

Histolojik olarak ECD, Langerhans hücreli histiyositozdan (LCH) birçok yönden farklıdır. LCH'den farklı olarak ECD, S-100 proteinleri veya Grup 1 CD1a glikoproteinleri için pozitif çıkmaz ve hücre sitoplazmasının elektron mikroskopisinde gözüken Birbeck granüllerini açıklamaz.¹¹ Doku örnekleri, lipid yüklü veya köpüklü histiyositler tarafından ksantomatöz veya ksantogranülomatöz infiltrasyon gösterir ve genellikle fibrozis ile çevrilidir. Kemik biyopsisinin bir tanıya ulaşma olasılığının en yüksek olduğu söylenir. Bazılarında histiyosit proliferasyonu vardır ve boyamada kesit CD68+ veCD1A-'dir.

Tedavi

Mevcut tedavi seçenekleri şunlardır;

Cerrahi debulking
Yüksek doz kortikosteroid tedavisi
Siklosporin
Interferon-α¹²
Kemoterapi
Vemurafenib. Bu hastaların yaklaşık yarısının valin için amino asit glutamin yerine geçen kodon 600'de BRAF geninin nokta mutasyonlarını barındırdığı görülmektedir. Melanom için BRAF proteinine yönelik oral, FDA onaylı bir ilaç olan Vemurafenib, tümörü aynı mutasyonu içeren Erdheim-Chester hastalığında aktivite gösterir.¹³ 2017'de ABD'nin ilaç kurumu FDA bu endikasyon için Vemurafenib'i onayladı.¹⁴
Radyasyon tedavisi Mevcut tüm tedavilerin değişen derecelerde başarıları olmuştur. Ayrıca ECD tedavisinde en yaygın olarak vinka alkaloidleri ve antrasiklinler kullanılmıştır. ¹⁵

Prognoz

Erdheim-Chester hastalığı daha önce yüksek ölüm oranlarıyla ilişkilendiriliyordu.¹⁶¹⁷2005 yılında, tanıdan sonraki üç yılda sağkalım oranı %50'nin altındaydı.¹⁸ İnterferon tedavisi ile tedavi edilen hastaların daha yakın tarihli raporları, %68'lik genel bir 5 yıllık sağkalımı tanımlamaktadır.¹⁹ Uzun süreli sağkalım şu anda daha da umut vericidir, ancak bu izlenim son literatüre yansımamıştır.²⁰ Daha yakın tarihli çalışmalar, hedefe yönelik tedaviler alan hastaların hiçbir hastalık ilerlemesi göstermediğini bildirmiştir. Hedefe yönelik tedavilerin (BRAF ve/veya MEK inhibitörleri) çarpıcı biçimde etkili olduğu sonucuna varıldı.

Epidemiyoloji

Literatürde bugüne kadar yaklaşık 500 vaka bildirilmiştir.²¹ ECD ağırlıklı olarak yetişkinleri etkiler ve ortalama yaş 53'tür.²²

Tarihçe

Tarihteki ilk ECD vakası Amerikalı patolog William Chester'ın Avusturyalı patolog arkadaşı Jakob Erdheim'ı ziyareti sırasında, Viyana'da keşfedilmiştir.²³

Popüler kültürdeki ve toplumdaki yeri

Erdheim–Chester Hastalığı Küresel İttifakı , ECD konusunda farkındalığı artırma ve araştırmaları teşvik etme hedefi olan bir destek ve savunuculuk grubudur.²⁴ ²⁵ECD aileleri ve hastaları da Histiositoz Derneği tarafından desteklenmektedir.²⁶

Popüler kültürde

TV dizisi House,''All In'' adlı 2. sezon 17. bölümünde, kanlı ishal ve ataksi ile başvuran 6 yaşındaki bir erkek çocuğunun nihai teşhisi Erdheim-Chester hastalığıdır.

House dizisinin Türkiye uyarlaması olan Hekimoğlu adlı TV dizisinde de; "Takıntı" adlı 26. bölümde, kanlı ishal ve ataksi ile başvuran 6 yaşındaki bir erkek çocuğunun nihai teşhisi Erdheim-Chester hastalığıdır.